การละลายกับการแตกตัวของยาเม็ด

คำตอบคือ ไม่เหมือนกัน การละลายยาเม็ด ก็คือ ละลาย กับ การแตกตัวยาเม็ด ก็คือการแตกตัว คนละเรื่องกัน เรามาขยายความกันดังนี้

• คำว่า "การละลายยาเม็ด" คือการที่ของแข็งละลายในตัวทำละลายเช่น น้ำ จนได้สารละลายใส
• คำว่า "การแตกตัวยาเม็ด" นั่นหมายถึงการที่เม็ด ยาแตกออก ไม่คงเป็นเม็ด

เมื่อรับประทาน ยาเข้าไป ยาเม็ด จะเกิด การแตกตัวยาเม็ด ซึ่งการแตกตัวของ ยาเม็ดจะเร็วหรือช้าขึ้นกับคุณสมบัติและปริมาณตัว ยาต่างๆ เช่น สารช่วยแตกตัว สารช่วยยึดเกาะที่ใช้ในตำรับ เมื่อ ยาเม็ดแตกตัวแล้วตัวยาสำคัญจะละลายและถูกดูดซึมได้ การดูดซึมเร็วหรือช้าขึ้นอยู่กับคุณสมบัติของตัว ยา จะเห็นได้ว่าทั้ง การแตกตัวยาเม็ด และ การละลายยาเม็ด นั้นมีความสำคัญต่อประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ ยาเม็ด ในเภสัชตำรับจึงได้กำหนดมาตรฐานเพื่อควบคุมคุณภาพของ ยาเม็ด ไว้ทั้งเรื่องการแตกตัวและการละลาย ภายใต้หัวข้อการทดสอบเรื่อง การแตกตัวยาเม็ด (Disintegration) และ การละลายยาเม็ด (Dissolution) ซึ่งสรุปสั้นๆ ได้ดังต่อไปนี้

การทดสอบ การแตกตัวยาเม็ด จะใช้เครื่องมือดังรูปที่ 1 ซึ่งประกอบด้วยอ่างน้ำควบคุมอุณหภูมิ, ภาชนะใส่ของเหลว, ชุดตะกร้าซึ่งเป็นหลอดแก้วใส 6 หลอดรูปทรงกระบอกปลายด้านบนเปิดและด้านล่างมีตะแกรงติดอยู่ และมอเตอร์เพื่อดึงชุดตะกร้าให้เคลื่อนที่ขึ้นลง ในการทดสอบจะใส่ของเหลว (โดยทั่วไปคือน้ำ) ลงในภาชนะใส่ของเหลว ควบคุมอุณหภูมิให้ได้ 37+2 องศาเซลเซียสโดยอ่างน้ำควบคุมอุณหภูมิ จากนั้นประกอบชุดตะกร้า เมื่อได้อุณหภูมิตามที่กำหนด ใส่ ยาเม็ด ลงในแต่ละหลอดๆ ละ 1 เม็ด เปิดมอเตอร์ จับเวลาตามที่เภสัชตำรับกำหนดและดูว่าเมื่อครบเวลา ยาเม็ด ทั้ง 6 เม็ดแตกตัวหมดหรือไม่ ถ้าไม่มีเหลือบนตะแกรงเลย ถือว่า ยานั้นผ่านการทดสอบตามมาตรฐานเภสัชตำรับ

ส่วนการทดสอบการละลายนั้น เครื่องมือมีหลายแบบขึ้นกับแต่ละตำรับ ยากำหนด โดยทั่วไปการทดสอบการละลายมักใช้เครื่องมือแบบที่ 2 (Apparatus 2 = Paddle apparatus) ดังรูปที่ 2 วิธีการทดสอบจะใช้ ยาเม็ด 6 เม็ด (1 เม็ด/ภาชนะ) หย่อนลงในภาชนะที่บรรจุตัวกลางการละลายที่เตรียมไว้ อุณหภูมิ 37+0.5 องศาเซลเซียส ส่วนปริมาตร ชนิดของตัวกลางการละลาย และความเร็วรอบของใบพัดที่หมุนนั้นขึ้นกับข้อกำหนดของแต่ละตำรับ ทำการสุ่มตัวอย่างตามเวลาที่กำหนด แล้วคำนวณหาปริมาณตัว ยาที่ละลายออกมาได้ ยาเม็ดจะผ่านการทดสอบการละลายได้เมื่อ ยาเม็ดนั้นๆ สามารถละลายยาออกมาได้ในปริมาณและเวลาที่กำหนด

จากการทดสอบทั้งสองที่กล่าวมาข้างต้น ทำให้มั่นใจได้ว่าผลิตภัณฑ์ ยาเม็ด ที่จำหน่ายในท้องตลาดมีคุณภาพมาตรฐานตามเภสัชตำรับเรื่องการแตกตัวและการละลายแล้ว

ที่มา : http://www.coxlabthai.com/article102.html